Vhuongelo ha Elim vha khou lila nga ṱhahelelo ya maḓi

Tshiṱori nga: Thembi Siaga na Bernard Chiguvare. Ṱhalutshedzo nga: Khathutshelo Raliphaswa.

Ṱhahelelo ya maḓi vhuongeloni ha Elim ndi ine ya khou sumbedza i khou bvela phanḓa hu si na thandululo. Muṅwe wa vhaongiwa o sinyuwa zwe a swika kha u phaḓaladza vidio khanyandadza mafhungo yavhudavhidzani yau sumbedza vhathu thambulo ine vhaongiwa vha ṱangana nayo kha vhuongelo uho.

Vhaongiwa vhane vha fanela u itwa miṅwe ya miaro na u lafhiwa nga nḓila dzine vhuongelo ha Elim ha balelwa, vha fhiriselwa vhuongeloni ha Bulugwane. Kha inṅwe ya dzi vidio dze dza phaḓaladzwa, muongiwa uyo uri ovha o vhudzwa uri u fanela u swika vhuongeloni nga matsheloni huu itela u iswa vhuongeloni ha Mankweng. Vho ralo u swika nga awara ya vhuṋa ya maḓautsha fhedzi mureili wavho a swika nga masiarai a awara ya vhufumi na mbili masiari sa izwi hovha hu na ṱhahelelo ya zwiendedzi, naho zworalo mureili wavho o lenga u swika, vho tea u lindela tshiendedzi itsho tshi tshi kulumagwa u thoma.

Nyimele iyi ya ṱhahelelo ya maḓi ndi ye ya thoma nga ṅwaha wa 2019 musi milonga mivhili ya madi i tshi xa maḓi. Ho dou gwiwa muṅwe mulonga nnda ha vhuongelo fhedzi wa balelwa u ḓisela vhuongelo maḓi o linganaho. Vha muhasho wa mutakalo vhari vha vhathu vhe vha shela mulenzhe kha nyimele iyi ndi vhadzulapo vhe vha ḓi isela maḓi mahayani avho zwi siho mulayoni. U bva zwenezwo, vhuongelo uho hovha hu tshi ḓi tika nga nḓisedzo ya maḓi i bvaho kha vha masipala wa tshiṱiriki tsha Vhembe (VDM) vhe vhavha vha tshi vha ḓisela maḓi nga mathannga, hone vhaongiwa vhari maḓi ayo a ḓiswa luthihi nga murahu ha tshifhinga tshilapfu.

Naho vhaongiwa na vharangaphanḓa vha mivhundu vho isa mbilaelo dzavho, khaedu ya ṱhahelelo ya maḓi i khou bvela phanḓa. Vhadzulapo avho vho ḓi isa na mbilaelo dzavho nga ha nḓisedzo ya zwiendedzi zwa vhaongiwa kha tshiṱiriki tsha Vhembe.

Nga Lavhuvhili la fumi-na-raru Luhuhi, vha Limpopo Mirror vho dalela vhuongelo uho he vha amba na vhaṅwe vha vhaongiwa. Muṅwe wavho we avha o lindela muaro wa tshanḓa uri ṱhahelelo ya maḓi ndi khaedu khulu. “Zwiṅwe zwifhinga maḓi a vulelwa nga awara ya vhuṱanu nga matsheloni, hone nga madekwana ra vulelwa maḓi awara nthihi ha hafu,”

Vha fulo ḽa Treatment Action (TAC), dzangano ḽa tshitshavha, vho ṋea vha muhasho wa mutakalo wa Limpopo (LDOH) na vha masipala wa tshiṱiriki tsha Vhembe (VDM) maḓuvha a fumi-na-mbili uri vha fhindulele mbilaelo dza vhadzulapo vha Elim na vhupo ha tsini. Kha muṱangano uyo we wa dzudzanywa nga vha TAC wa farelwa holoni ya Eelim Hlanganani nga ḽa malo Luhuhi, we wa dzhenelelwa nga miraḓo ya vha VDM na vha LDOH.

Muambeli wa VDM Vho Matodzi Ralushai, vho ṱahisa maano ea itwa u tandulula khaedu iyi ya ṱhahelelo ya maḓi kha vhuongelo ha Elim. “Lwa tshifhinga tshiṱuku, vha masipala vha ḓo isela vhuongelo ha Elim maḓi nga maṱiraka. Lwa tshifhinga tshilapfu nyana, ri ḓo gwa hafhu milonga ya maḓi mivhili, hone lwa tshifhinga tshilapfu, hu na maano au shumisa dzi phaiphi khulu dzine dza ṱumanya muvhundu wa Hamashau u bva damuni ḽa Nandoni uya Elim,” vha amba.

Muambeli wa LDOH, Vho Neil Shikwambana, vhari vhovha vha sa ḓivhi nga ha khaedu iyi fhedzi vha khou shuma zwavhuḓi na vha VDM u tandulula khaedu iyi.

Date:19 February 2024

By: Thembi Siaga

Thembi Siaga started as an intern during 2021. He assisted with video photography and editing. He also produced numerous small documentaries, focusing on the Vhembe region and its people. Currently he works as a freelance journalist, covering stories in the Elim area.

Thembi studied at the Tshwane University of Technology, where he completed his diploma in Journalism in 2021.

Read: 192