Bepha ḽau thetshela mukumbi ḽe ḽa farelwa Ka-Bungeni.

Tshiṱori nga: Silas Nduvheni. Ṱhalutshedzo nga: Khathutshelo Raliphaswa.

Nga Lavhuṱanu ḽa malo Thafamuhwe kusini kwa Bungeni hovha ho ḓala dakalo musi hu tshi tshiniwa mitshino ya sialala yaTshivenda na Xitsonga, u fana na tshigombela na xigubu, khathihi na uḓiphina nga uṅwa mukumbi. Vhuṱambo uho he havha ho farwa nga iḽo ḓuvha hovha ho dzudzanyiwa nga vha masipala wa tshiṱiriki tsha Vhembe, vho farana zwanḓa na vha muhasho wa mitambo, vhutsila na mvelele vha tshipembela kha bepha ḽa (mutshelo wau thoma) U thetshela mukumbi/Ku Luma Vukanyi.

Khalanwaha ya mafula ndi ine ya thoma nga ṅwedzi wa Phando u swika ṅwedzi wa Thafamuhwe ṅwaha na ṅwaha. Nga tshifhinga itsho, u ṅwa mukumbi zwi ṱanganya vhathu, vha vhulunga u farana nau tshilisana sa dzitshaka nga nḓila nthihi ine yavha i bembela kha vhoṱhe.

Thengiso ya mafula ndi ine ya khou anda nau aluwa u mona na shango ḽashu ḽa Afrika Tshipembe. Thengiso ya mafula i dovha hafhu ya sika mishumo nau alusa ikonomi, zwihulu kha vhupo ha mahayani kha vhafumakdzi vha sa shumi vhane vha shumisa mafula ayo u ṱomba mukumbi.

Vho Thagula Thovhakale, mulanguli wa muhasho wa mitambo, vhutsila na mvelele kha tshiṱiriki tsha Vhembe, vho ṱahisa ḽauri muhasho wavho, u khou shuma na vha masipala wa tshiṱiriki tsha Vhembe vho kona u swikelela kha u renga ḽithara dza tshigidi tshithihi na maḓana maṱanu a mukumbi kha vhafumakadzi vha mivhundu ya mahayani vha nea vhathu mukumbi mahala.

Maine Dokotela Vho Mashudu Dima, vhevha vho rambiwa kha vhuṱambo uho, vho thoma ngau phasa vha sa athu u ṅwa mukumbi. Vho amba nga ha vhundeme ha uvha na Vhamusanda na mahosi, u fana na Hosi Given Bungeni, mudzulatshidulo vha nnḓu ya mahosi, neḓorobo wa masipala wa tshiṱiriki tsha Vhembe, Vho Freda Nkondo, na muraḓo wa zwabuthano wa Limpopo, Vho Philemon Mdaka, vhe vha vha vhone vha u thoma u thetshela mukumbi sa izwi vhe vhone vhalindi vha mvelele na sialala.

Dokotela Dima vho ṱalutshedza uri mukumbi uya kha zwiteṅwa zwau fhambana u sa athu u ṅwiwa,hu tshi katelwa nashane, ine yavha phesenthe ṱhanu dza u ḓifhelela, lutanda, une wa takalelwa nga vhasidzanyana na vhathu vhahulwane, na tshamunandi, uyu u takalelwa nga vhaaluwa vha vhathu vho vhingiwaho vha tshi takalela zwine zwavha zwo shelwa khawo.

Neḓorobo Vho Freda Nkondo vhari sa tshiṱiriki vho ḓi imisela u tikedza vhuṱambo hoṱhe vhune ha pembela vhufa u fana na uho ha namusi. “U vhona vhathu vho ima tsini na magondo vho fara mukumbi zwi tou sumbedza uri ikonomi i khou aluwa nga thengiso ya mukumbi. Ndi tama u ṱuṱuwedza vhathu vhane vha khou thusa khau alusa nau bveledzisa ikonomi yashu uri vha bvele phanḓa na mishumo yavho hone vha swike na kha u ḓisela vha masipala mukumbi nga zwifhinga zwine havha hu na vhuṱambo ho imaho ngauri sa izwi zwi tshi ḓo alusa nau vhuedza mivhunduni,” vha amba.

Date:15 March 2024

By: Silas Nduvheni

Read: 155